Boeren willen zonneweide in Haskerveenpolder, maar het laatste vinkje mist

Initiatiefnemers uit Sint Nicolaasga kregen vorig jaar het deksel op de neus toen de gemeenteraad een streep door hun plannen zette om een zonnepark aan de Tsjûkemarwei op te richten. ‘Landbouwgrond moet landbouwgrond blijven’, luidde het oordeel. De boeren in Joure en Vegelinsoord gooien het over een andere boeg.

Het veenweidegebied moet volgens de richtlijnen onder water gezet worden en is daarom niet meer bruikbaar. Woordvoerster namens de groep Anja Rombout: ,,Het land is door de Kaderrichtlijn Water incourant, onbruikbaar, geworden. We krijgen nauwelijks financieringen meer voor reguliere landbouw op deze grond.”

Provincie Fryslân

Achter de schermen is de groep al zo’n twee jaar in de weer met De Fryske Marren en vooral de provincie. Gedeputeerde Sietske Poepjes (CDA), met energietransitie in haar portefeuille, heeft met name moeite met de grootschaligheid van het plan. ,,Dy past echt net yn it belied fan Fryslân, it giet der fier oerhinne. Dat belied skriuwt foar dat wy yn de provinsje op lânbougrûnen gjin sinnegreiden mear wolle”, meldde Poepjes eerder aan de Leeuwarder Courant.

Zakken een centimeter per jaar

De polder kent 32 verschillende waterpeilen waar deze 9 bedrijven op het laagste punt liggen ,,We zakken hier gemiddeld een centimeter per jaar. Dan kun je het waterpeil op onze vlakken beter loslaten en een andere invulling aan het land geven.”

De initiatiefnemers hopen met de investering van 100 miljoen euro in een zonneweide meerdere vliegen in een klap te slaan. Opfokboer Piet Vierstra uit Vegelinsoord: ,,Met dit plan hebben we een oplossing voor de energie, veenweideproblematiek en voor de boeren.” De boeren willen tweehonderd hectare opnieuw inrichten. Het agrarische deel telt zeventig hectare, de zonneweide honderddertig hectare.

De zonneweide is 0,23 procent van de totale oppervlakte van De Fryske Marren. ,,Daarmee kunnen we de hele gemeente, 21.000 huishoudens, van stroom voorzien”, zegt Vierstra ,,We spelen met deze plannen in op de maatschappelijke vraagstukken van nu. We zitten hier op veenweide waar het waterpeil omhoog moet. Dat scheelt CO2-reductie en inklinking. We moeten anders naar het boerenbedrijf kijken. Je kunt dan niet meer zes keer per jaar maaien, omdat de grond te nat is. Je moet voor een reëel inkomen een alternatief bedenken.”

Buurman Jan Lenis (62) heeft een melkveebedrijf en een bed en brochje. Hij kampt met dezelfde problemen. Lenis probeerde land te verkopen, maar vond geen serieuze koper. ,,Waarom zou dit per se landbouwgrond moeten blijven? Ik denk dat het anders kan.”

Hooilanden

De omvang van zonneweides lijkt groot, maar Royal HaskoningDHV heeft berekend dat zelfs bij invulling van alle mogelijkheden op daken nog steeds bijna zeshonderd hectare aan zonnepanelen nodig is om in 2030 aan de duurzame energie doelstelling van gemeente De Fryske Marren te voorzien. De impact op de omgeving is relatief klein, volgens de initiatiefnemers. Het grootste deel van de zonneweides komt tegen Joure te liggen.

,,Maar je ziet ze, op een plek na, nagenoeg niet vanwege de ouderwetse hooilanden en aarden wal die erom worden gelegd.” Het stroomnet van Liander blijft vrij beschikbaar voor particulieren en bedrijven. De coöperatie wil de lusten en lasten evenredig delen. De directe omgeving kan lid worden. De winst van de coöperatie wordt in een fonds gestopt dat lokaal wordt besteed.

De initiatiefnemers willen de stroom rechtstreeks aan het onderstation van het hoogspanningsnet van Tennet in Oudehaske leveren. Voor precedentwerking zijn de initiatiefnemers niet bang: er is maar een veengebied met zo’n onderstation in de buurt. ,,Op andere plekken is dit niet mogelijk”, zegt Rombout.

Olifantsgras

Gaat het park niet door, dan hebben Vierstra en Lenis een alternatief. Een aantal bunder wordt met olifantsgras ingezaaid, een nieuwe vorm van monocultuur. ,,Je zoekt als ondernemer naar andere oplossingen waar vraag naar is, maar dat zou ik wel jammer vinden. Dat hebben we liever niet.”