Drachten heeft al eeuwenlang zilversmeden; verzamelaar geeft lezing bij Smelne's Erfskip

Sietze van der Meulen, geboren en getogen in Drachten, was jarenlang tandarts, maar is alweer jarenlang gepensioneerd. „Zilver was een hobby van mij, ik ging naar antiekmarkten en beurzen en dan koop je eens wat. Zo rol je er in. Van het een kwam het ander, ik ben er onderzoek naar gaan doen”, vertelt de Fries.

Van der Meulen heeft 30 Drachtster zilversmeden achterhaald. De geschiedenis van dit edele vak gaat terug tot in de 18de eeuw. „Ik verzamel alleen Fries zilver, Drachtster zilver maakt daar een heel belangrijk deel van uit. Waarom ze hier gevestigd waren? Je had hier klanten, op sommige momenten in de 19de eeuw waren er zeven tot acht zilversmeden hier werkzaam. Van een aantal kom je vaak voorwerpen tegen. Maar er is ook een aantal, van wie je haast nooit iets tegenkomt. Ze hebben er waarschijnlijk ook andere dingen bijgedaan”, meent hij.

Chatelaine

De glorietijd lag rond 1850, 1860. „In 18de eeuw waren er twee, drie. Drachten had natuurlijk een heel arme bevolking in de venen, maar ook een rijke bovenlaag. Boeren, en ook middenstanders. Die hadden kleine gebruiksvoorwerpen van zilver, en ook klederdrachtsieraden. Zoals oorzijders, scharen, beugeltassen. Bij klederdracht hadden vrouwen (boerinnen, soms ook middenstanders) een zilveren beugeltas. Aan de andere kant droegen ze een chatelaine, een kanthaak (soort gordel-red.) met bijvoorbeeld schaar en speldenkussen”, legt Van der Meulen uit.

De aandacht voor sieraden komt ook regelmatig terug in het tv-programma ‘Tussen Kunst en Kitsch’. „Ik kijk altijd wel, maar ben er nooit voor een taxatie geweest”, aldus de liefhebber. Het achterhalen van de herkomst van zilverwerk is volgens hem meestal niet moeilijk. „Zilversmeden hadden een meesterteken. Ze moesten dit afslaan in zilverwerk, en ook goud. Dat had er mee te maken dat zilver was vroeger uitwisselbaar was met geld. Je had geen banken, je kon van zilver voorwerpen laten maken. En later weer om laten smelten.”

Meesterteken

„Eis was, dat zilvergoud overeen moest komen met de waarde van de munt. De zilversmid gaf met zijn meesterteken aan dat hij garant stond voor het zilvergehalte. Dat gold in de gildetijd, tot de Franse tijd (1795) en werd door stadsbesturen verplicht gesteld. De controle lag bij het gilde. Er zijn diverse boeken van meestertekens.” Favoriete Drachtster zilversmid van Van der Meulen is Henricus Ludinga. „De eerste zilversmid in Drachten, van 1711-1753. Ik heb niet een favoriet voorwerp, het gaat om alle die hij gemaakt heeft.”

De bijeenkomst in Museum Dr8888 is georganiseerd in samenwerking met de Vrienden van het Museum. De entree is gratis, maar reserveren is gewenst. Dit kan per mail: reserveren@museumdrachten.nl, of telefonisch: 0512-515647, of aan de balie van Museum Dr8888 tussen 11-17 uur.