Van een festival dat zich sterk maakt voor ‘systeemverandering’ en het ‘doorbreken van de status quo’ voor het ‘versnellen van de duurzame transitie in Nederland’ mag je een stevige stellingname tegen de fossiele industrie verwachten. Zeker nu de consequenties van klimaatverandering en verlies van biodiversiteit razendsnel duidelijk worden. Dus nieuwe gasboringen onder of nabij het Wad? Daar zal Springtij – een festival dat nota bene plaatsvindt op Terschelling – toch zeker fel op tegen zijn?

Helaas. Hoe sportief het ook is dat de directeuren van het festival met ons als actievoerders kwamen praten, tot een stellingname kwamen ze niet. Sterker, het gesprek met Katinka Abbenbroek en Annemieke Nijhof was alsof je premier Mark Rutte probeert te verleiden tot het formuleren van een toekomstvisie. Oftewel: je wordt glimlachend naar de mond gepraat, maar uiteindelijk is het business as usual . En business is het zeker op Springtij.

Dezelfde doelen?

Twintig medewerkers van de Rabobank, een flinke delegatie van Shell en ook employees van de Gasunie, Tata Steel en vele andere bedrijven die je niet direct met duurzaamheid associeert. Allemaal deelnemers aan Springtij, voor wie minimaal 1000 euro per persoon is betaald om te mogen luisteren naar sprekers als prinses Laurentien over het thema ‘Koers houden in hoge golven’.

Volgens Abbenbroek en Nijhof hebben zij als Springtij-organisatoren veel met ons als actievoerders gemeen. Ze delen onze doelen zeggen ze, alleen onze middelen zijn anders. Het is ons echter een raadsel hoe we het huidige economische systeem – dat verantwoordelijk is voor de klimaatcatastrofe, ontbossing, uitbuiting, onderdrukking en armoede (om maar wat te noemen) – volledig gaan veranderen met behulp van bedrijven zoals ABN Amro, BMW en Deloitte, die juist alle belang hebben om dit systeem in stand te houden.

Dus streven we écht dezelfde doelen na?

Eigen gewin

En wat de middelen betreft: Springtij zegt niemand uit te willen sluiten en met iedereen in gesprek te willen blijven. Alsof het voor iedereen – zoals armlastige actievoerders, laat staan mensen uit bijvoorbeeld het globale Zuiden die daadwerkelijk de impact van de klimaatcrisis voelen – mogelijk is om minimaal 1000 euro op te hoesten voor een paar dagen netwerken op Terschelling.

Maar los daarvan: in gesprek blijven met bedrijven zoals Shell en de gaslobbyisten van Element NL, die al decennia proberen om noodzakelijke klimaatmaatregelen te traineren en klimaatonderzoek in diskrediet te brengen? Bedrijven die niets liever willen dan nieuwe gasvelden aanboren, ook onder het Wad, alleen maar voor hun eigen gewin?

Springtij bestaat inmiddels twaalf jaar. Hoe lang wil het festival nog met dit soort bedrijven blijven praten? Hoe lang wil Springtij Shell en consorten de toon laten zetten in de discussie over klimaatactie? Totdat half Nederland door de klimaatgolven is verzwolgen?

Verzet en revolte

Als antwoord op die vraag refereerde directeur Annemieke Nijhof aan de slavernij. Die is ook niet zomaar afgeschaft. Daarvoor waren volgens haar óók jarenlang heel veel gesprekken nodig.

Tja. De slavernij werd afgeschaft na opstanden en revoluties van tot slaaf gemaakten. Niet door gezellige netwerkbijeenkomsten met slavenhouders en kolonialisten. Het zijn verzet en revolte die leiden tot systeemverandering, tot het doorbreken van de status quo. Niet praatsessies met een bestuurlijke en economische elite.

Uit de afschaffing van de slavernij blijkt trouwens vooral ook hoe moeilijk het is om de bestaande macht te ontmantelen. Niet de tot slaaf gemaakten werden na de afschaffing financieel gecompenseerd voor hun leed, maar het waren de slavenhouders die rijkelijk werden vergoed. Zij misten immers toekomstige opbrengsten uit de slavenarbeid.

Ook nu nog heeft het kolonialisme (van toen) een grote invloed op de machtsverhoudingen en (financiële) ongelijkheid in de wereld en de relaties tussen mensen onderling.

Stop met ‘bla, bla’

Wat dit te maken heeft met de macht van de hedendaagse fossiele industrie? Tegenwoordig zijn het de energiebedrijven die, in plaats van te betalen voor de rampzalige ecologische en sociale gevolgen van hun businessmodel, miljarden van de samenleving eisen omdat ze op termijn moeten stoppen met hun destructieve, maar uiterst winstgevende praktijken. Net als bij de slavernij spreekt hieruit de verknipte logica van bezit en macht.

Het zijn deze zelfde bedrijven die, terwijl ze blijven aandringen op nieuwe gasboringen, via festivals zoals Springtij proberen hun ‘groene’ imago op te poetsen en het maatschappelijke debat te sturen.

Dus Springtij: stop met het ‘bla, bla’ en het business as usual , gooi die fossiele sponsors overboord en neem stelling. Te beginnen met de eis dat er niet naar gas wordt geboord onder het Wad.

Dirk Kuiken en Paul Kusters, De Luchtfietsers

Charlotte Braat en Rosanne Rootert, Reclame Fossielvrij

Meindert Boersma, Extinction Rebellion Fryslân/Nederland