'Oudere generaties moeten juist nu solidair zijn met jongeren'

Studentenverenigingen, illegale feesten, te druk in de kroegen – als we nieuws horen over jongeren en corona, lijkt het wel alsof hun problemen alleen maar gaan om het ‘even niet meer kunnen houden van feestjes’.

Toch kampen jongeren met echte problemen. Het is heel makkelijk om het af te doen als een ‘luxeprobleem’, dat (jongere) consumenten niet meer naar de kroeg mogen. Het betekent dat in de horeca duizenden banen verloren gaan en dat is een ramp. Veel studenten en andere jongeren zijn van deze banen afhankelijk en krijgen grote moeite in hun levensonderhoud te voorzien. Tegelijkertijd hebben jongeren het nu veel moeilijker om een stageplek te vinden. Ze lopen studievertraging op, hun banen zijn weg, maar de studieleningen lopen gewoon door.

Heb je in deze tijd ondanks alles toch een diploma behaald? Probeer dan maar eens een baan te vinden. De jeugdwerkloosheid is al verdubbeld. Jongeren van nu komen terecht in een overvolle arbeidsmarkt met weinig banen en nog minder zekerheden. In hun toekomst zien ze de bui al hangen: ze zullen hun studieschuld niet kunnen aflossen. Het wordt nog moeilijker dan het de afgelopen jaren al was om ooit een woning te kunnen huren of kopen.

Tel hierbij op dat veel jongeren zich grote zorgen maken om de gezondheid van hun ouders en grootouders en het beeld van de lakse, feestvierende jongere vervaagt. Sinds de oorlog is de situatie voor jongeren niet zo onzeker geweest als nu. Geen wonder dat dit uitzichtloos voelt en dat jongeren steun zoeken bij elkaar. Maar dat kan juist niet door de coronamaatregelen, terwijl sociale contacten en vriendschappen voor hen van levensbelang zijn.

Solidariteit van twee kanten

Het is geen verwendheid, het is puur menselijk dat veel jongeren zich gespannen en somber voelen deze periode. Toch doen ze in overgrote meerderheid hun best zich aan de regels te houden. Uit solidariteit en liefde voor hun (groot)ouders en andere mensen. Mogen ze dan ook voelen dat die solidariteit van twee kanten komt? Laten wij ze dat als samenleving wel genoeg merken?

Jongeren worden nu extra hard getroffen door een opeenstapeling van problemen die voor een groot deel al aanwezig waren in onze maatschappij. De verschraling van de publieke sector, het marktdenken, de doorgeslagen flexibilisering van de arbeidsmarkt, de overspannen woningmarkt, de klimaatcrisis; kortom, steeds kiezen voor harde euro’s boven eerlijke en duurzame kansen en zekerheden voor mensen. De coronacrisis legt alle problemen haarscherp bloot.

Dan hebben we het nog niet eens gehad over de leerachterstand die verder oploopt bij jongere kinderen. Allemaal zeggen we in de politiek dat ons Nederlandse onderwijs moet zorgen dat alle kinderen kansen krijgen, of hun ouders nu rijk of arm zijn. Maar als we dat echt menen, moeten we veel harder aan de bak. We mogen niet accepteren dat kinderen achterblijven omdat hun ouders hen minder goed kunnen helpen dan hun klasgenootjes of omdat er te weinig computers in huis zijn om digitaal les te volgen.

Geen nulurencontracten

De verkiezingen in maart moeten gaan over de samenleving die we willen doorgeven aan onze jongeren, van wie we nu zo veel vragen. Ik geef de nieuwe coalitie graag een paar schoten voor de boeg.

Maak van onze scholen dé emancipatiemotor van deze eeuw. Draag zorg voor brede (voor)scholen. Geef iedere jongere kwalitatief goed onderwijs, een stage én baangarantie in plaats van schulden en nulurencontracten. Zorg dat iedere jongere uitzicht heeft op een betaalbare starterswoning. Zorg voor bibliotheken met brede voorzieningen in elke stad, dorp of wijk – een ‘kerk voor iedereen’, maar dan een emancipatiekerk van kennis, cultuur en verbeelding voor jongeren van alle levensovertuigingen. Versterk onze publieke sector en stut onze verworvenheden. Maak de arbeidsmarkt duurzamer en inclusiever.

We vragen veel solidariteit van onze jongeren en dat is ook nodig. Maar wij hebben als oudere generaties de humane en morele plicht om jongeren ook een heden en toekomst met perspectief te bieden. De kansen op vooruitgang en vrijheid die wij van onze ouders kregen, horen wij te beschermen en versterken. Anders zijn wij het die ons verwend gedragen. En hebben wij – anders dan de wegbereiders voor ons – het ook nog eens goed verprutst. Onze generatie kan en moet beter.

Keklik Yücel is bestuurskundige in de publieke sector, eigenaar Democratie Doen en voormalig PvdA-Kamerlid.