In Friesland gebeurt al veel op weg naar een deeleconomie. Maar we moeten opschalen en snel ook | opinie

Onze voorraad grondstoffen raakt langzaam op. Die grondstoffen worden na gebruik nog te vaak gezien als ‘afval’ en verdwijnen daardoor op de groeiende vuilnisbelt. Onderhand wordt de voorraad grondstoffen steeds minder en groeit de vuilnisbelt. De tijd dringt. Een versnelling in onze stap naar een economie waarin we deze grondstoffen optimaal gebruiken, is dan ook dan ook van groot belang. In Friesland gebeurt er al veel op onze weg naar een deeleconomie, maar we moeten opschalen en snel ook.

In het redactioneel commentaar van 12 februari suggereert Erwin Boers dat het met de deeleconomie niet zo wil vlotten in Friesland. Daarbij verwijst hij naar deelauto’s en deelscooters ( LC 16 februari). Ik heb een heel ander beeld van de Friese deeleconomie. Die bloeit en groeit, maar je moet het wel willen zien. Op pad met deelfietsen en -auto’s, spullen herstellen in repaircafés, gereedschap uitlenen via leenplatform Peerby, en een nieuwe outfit lenen bij de kledingbieb; er zijn talloze concepten voor een deeleconomie.

Meet succes af aan leefbaarheid

Maar niet alles komt sterk van de grond. Zo is deelvervoer niet rendabel en daardoor een verloren zaak, aldus Boers. Is die aanname terecht?

Nederland gaat voor volledig circulair in 2050, waarbij wij bestaande materialen en producten zo lang mogelijk delen, verhuren, hergebruiken, herstellen, opknappen en recyclen. Friesland heeft zelfs de ambitie om in 2025 met de provincie in de top drie van Europa te staan.

Het doel is duidelijk, maar waarom komen deze innovatieve ideeën dan niet van de grond? Met de grondstoffen die in een snel tempo opraken, kan oneindige focus op financiële groei niet meer de maatstaf zijn. We kunnen succes beter meten aan de hand van leefbaarheid. Dat we elke dag kunnen genieten van genoeg voedsel, helder water, en schone lucht in een herstelde natuur. Laten we dan ook de focus op rendement inwisselen voor een streven naar het optimaal gebruik van spullen die we al hebben.

Circulaire oplossingen met grondstoffen uit regio

Je kunt vervolgens roepen dat Friesland buiten de grote steden nog niet klaar is voor zo’n deeleconomie. Alleen dat betwijfel ik. Juist met de circulaire ambities van Friesland zijn de kansen om gezamenlijk te consumeren groot. Toch is een overstap maken van spullen kopen naar spullen delen met alleen een indrukwekkend productaanbod niet realistisch. Daarin geef ik Boers ook gelijk. Er is meer voor nodig.

Het goede nieuws is dat er al veel mooie initiatieven plaatsvinden in Friesland. Zo zorgen partijen als Circulair Friesland, dat op regionaal gebied initiatieven aan elkaar verbindt, voor een versnelling van dat de circulaire transitie. Overheden, bedrijven en scholen zoeken elkaar op om circulaire oplossingen te bedenken door te kijken wat er allemaal mogelijk is met natuurlijke grondstoffen uit de regio. Een voorbeeld voor de rest van Nederland, waar ook de FMF een actieve bijdrage aan levert.

Of wat dacht je van de recente stoeptegelactie van Drachtster bedrijf Wind Groep? Friese inwoners konden hun oude stoeptegels inleveren voor de nieuwbouw van een gymzaal in Haren. Wind Groep gebruikte de tegels als gevelmateriaal voor het gebouw. Ook zijn er lokale initiatieven gestart, zoals het opzetten van een gezamenlijke voedseltuin en een kledingkettingruil.

Help inwoners op weg

Je ziet het niet altijd, maar zowel landelijk als in Friesland gebeurt al een hoop om een deeleconomie in gang te zetten. Het is een begin, maar nog niet genoeg om in 2050 circulair te zijn. Het is de opgave om de komende tijd op te schalen en te veranderen in een manier van denken, waarbij delen en hergebruiken de normaalste zaak van de wereld is.

Laten we dan ook niet het probleem opzijschuiven en accepteren dat bepaalde concepten niet werken. In plaats daarvan streef ik juist naar een antwoord op de vraag ‘hoe kunnen we de Friese inwoners zo goed mogelijk op weg helpen?’. De drempel moet lager en verduurzamen in het dagelijks leven zal prioriteit krijgen. Geef de Friese inwoners handvatten waar ze echt wat mee kunnen en laat zien wat er allemaal mogelijk is binnen deze provincie. Help hen ontdekken hoe ze hun spullen een tweede leven kunnen geven. Stimuleer het gebruik van eigen bakjes en glazen potten bij het doen van boodschappen. Motiveer het starten van een moestuin of lokaal kopen van groentes, fruit, en kruiden. En maak het makkelijk om alle duurzame initiatieven in Friesland te vinden.

Daarbij is het noodzakelijk om op grotere schaal nieuwe productiemethodes te ontwikkelen en nieuwe producten circulair te ontwerpen, waarbij grondstoffen niet worden uitgeput en de levensduur van onze spullen wordt verlengd.

Met de provinciale verkiezingen voor de deur is dit het perfecte moment om onze weg naar een circulaire economie te versnellen. Alleen met een sterke focus en daadkracht van onze overheid veranderen wij een deeleconomie van een verloren zaak naar de normaalste zaak.

Tess Schram is projectleider Circulaire Economie bij de Friese Milieu Federatie (FMF).