Hoe Georgian Dream het einde van de Georgische Europese droom bewerkstelligt | opinie

Dagenlang was het onrustig in heel Georgië. Niet alleen in Tbilisi maar ook in andere steden zoals Batoemi gingen mensen de straat op. Reden voor de protesten is een wetsvoorstel van de regeringspartij dat ‘buitenlandse invloeden’ moet tegengaan. Deze wet is een regelrechte kopie van een Russische wet die onafhankelijke journalistiek de kop indrukt en het onafhankelijk functioneren van non-gouvernementele organisaties (met buitenlandse geldschieters) onmogelijk maakt.

Er is veel te doen om deze wet. De Europese Unie (EU) heeft al aangegeven dat het aannemen van deze wet ‘consequenties’ zal hebben voor de relaties tussen de EU en Georgië. Wat de EU eigenlijk wil zeggen, is dat Georgië haar aspiraties om lid te worden van de EU wel in de ijskast kan zetten als deze wet wordt aangenomen. Het lijkt er dus op dat de regeringspartij, die Georgian Dream heet, bewust aanstuurt op een breuk met de EU. Dit is zonde, want Georgië was hard op weg om goed te integreren met de EU.

Al decennialang is het land bezig om toenadering te zoeken met het Westen. In november van het jaar 2003 vond in Georgië de Rozenrevolutie plaats, waarna het land met Mikheil Saakashvili aan het roer flinke stappen in de juiste richting maakte. In 2012-2013 waren de Georgiërs klaar met Saakashvili: hij ging autoritaire trekken vertonen. Een andere partij kreeg de voorkeur: Georgian Dream.

Onvrede

Georgian Dream wordt gefinancierd door Bidzina Ivanishvili, de grootste oligarch van Georgië. Het is een publiek geheim dat zijn wil wet is en aangezien de partij keer op keer de grootste wordt, is Ivanishvili al jaren de belangrijkste spil in het web van de Georgische politiek. Ivanishvili heeft toegegeven dat hij actief betrokken is geweest bij belangrijke beslissingen. Dit past natuurlijk niet in een democratie.

De onvrede in de Georgische politiek groeit en na de verkiezingen in 2020 was de oppositie het zelfs zo zat dat ze ervoor koos om het parlement te boycotten: volgens hen had Georgian Dream fraude gepleegd tijdens de verkiezingen. De Georgische politiek zat muurvast. De boycot werd pas beëindigd toen de EU tussenbeide kwam en het akkoord van 19 april (in 2021) sloot. De eerste partij die dit akkoord beëindigde was, u raadt het al, Georgian Dream. In 2021 werd Saakashvili opgepakt en in de gevangenis gegooid. Op de ruwe behandeling van Saakashvili is vanuit verschillende hoeken kritiek gekomen, onder meer van Amnesty International, de Verenigde Staten en de Europese Unie.

Al met al zijn dit geen positieve ontwikkelingen voor een land dat zich graag wil aansluiten bij de Europese Unie. Vorig jaar werd duidelijk dat Oekraïne kandidaat-lidmaatschap van de EU aangeboden kreeg, terwijl Georgië het moest doen met een ‘Europees perspectief’, wat neerkomt op een uitstel van het verschaffen van kandidaat-lidmaatschap. Dit was een signaal van de EU aan de Georgische politiek: het beleid gaat de verkeerde kant op.

Veerkrachtig land

De wet die ‘buitenlandse invloeden’ moet tegengaan, lijkt, gezien de Europese reactie op het wetsvoorstel, de laatste druppel te zijn voor de EU. Georgian Dream lijkt zo op eigen houtje een einde te maken aan de European Dream van het land. Dit is triest, want een peiling uit november 2022 laat zien dat 85 procent van de bevolking wil dat het land lid wordt van de Europese Unie.

Natuurlijk is het land niet ineens klaar om lid te worden van de EU als deze wet er niet komt. Het land was niet klaar vóór dit wetsvoorstel er lag en het zal in de nabije toekomst ook nog lang duren om erbij te komen.

Het kwalijke van dit wetsvoorstel is echter dat Georgian Dream hiermee het proces van hervorming en integratie waar Georgië al zo lang mee bezig is, gewoon in de prullenbak gooit. De bevolking heeft letterlijk gevochten voor haar rechten om integratie: de oorlog met Rusland in 2008 laat zien hoe veerkrachtig het land is. Nu Oekraïne volop gesteund wordt, mag Georgië niet vergeten worden. Daarom moet de EU harder optreden tegen Georgian Dream en de Georgische bevolking steunen hoe ze kan.

De druk hoog houden

De regeringspartij heeft inmiddels het omstreden wetsvoorstel ingetrokken, om ‘beter uit te leggen waar de wet precies voor was’. Officieel moet de wet nog worden weggestemd uit het parlement, dat pas volgende week weer bij elkaar komt. Georgian Dream kennende, is het laatste woord hier nog niet over gezegd.

Het is nu aan de EU om de druk zo hoog mogelijk te houden.

Tom Wagenmakers is docent Internationale Betrekkingen aan de Rijksuniversiteit Groningen, gespecialiseerd in politiek in de Kaukasus, EU-energiebeleid en EU-Rusland-relaties.