De opleving en herwaardering van de middelgrote provinciestad

Op weg terug van Hornhuizen naar Amsterdam, bracht ik een paar weken geleden een bezoek aan Leeuwarden. Ik wandelde wat rond door de idyllische straatjes van de historische binnenstad, dronk koffie in de tuin van Grand Café Post-Plaza en verbaasde me opnieuw over de aangename sfeer in de Friese hoofdstad. De eerste keer dat ik in Leeuwarden was moet een jaar of dertig geleden zijn geweest, toen ik met mijn vader op weg naar Ameland stopte bij de Hema om wat laatste praktische spullen te kopen. Washandjes? Sokken? Iets in die richting.

Viezigheid en de grimmigheid

Hoewel we uit Amsterdam kwamen, was ik toen verrast door de viezigheid en de grimmigheid van de provinciestad. Van de frisse wind die destijds, rond 1990, in Amsterdam begon te waaien was in Friesland nog niets te merken. Terwijl de grote steden in Nederland en de rest van de westerse wereld opnieuw werden uitgevonden als fijne en levendige plek om te wonen en te werken, was Leeuwarden op dat moment vooral nog een praktische verzamelplaats voor voorzieningen. Wie de keuze had, woonde bij voorkeur buiten de stad en kwam er af en toe voor een bezoekje aan de bank, het stadhuis of het zwembad.

Maar de tijden zijn veranderd. Net als in de Randstad, heeft ook in de andere provincies van Nederland een opleving en herwaardering van de stad plaatsgevonden. Of het nu gaat om Leeuwarden of Zwolle, Den Bosch of Middelburg, overal zijn de straten en de gevels inmiddels opgeknapt, is er ergens wel goede cappuccino te drinken en zijn auto’s grotendeels verdwenen uit het straatbeeld van de binnenstad. Zoals de Jordaan in Amsterdam veranderde van een vervallen arbeidersbuurt in een hippe en gewilde woonbuurt, zo veranderde ook de binnenstad van Leeuwarden van een verwaarloosd gebied in sfeervol en geliefd stadshart waar je fijn kan wonen, winkelen en lunchen en waar je kan kiezen uit een rijk aanbod aan hippe barbershops.

Wederopstanding

De wederopstanding van de karakteristieke middelgrote steden buiten de Randstad maakt deel uit van een bredere, internationale trend. In de Verenigde Staten zien de grootste steden, New York, Los Angeles en Chicago, het aantal inwoners al een paar jaar dalen. Dat komt deels omdat huishoudens steeds kleiner worden waardoor de woningvoorraad relatief gezien steeds minder mensen accommodeert, maar het komt ook omdat de prijzen dusdanig hoog zijn geworden dat een groeiende groep hoogopgeleide Amerikanen bewust de keuze maakt om op een andere plek te gaan wonen.

In steden als Nashville, Columbus, Denver of Jacksonville kunnen zij een veel groter huis kopen of huren voor dezelfde prijs. Ook daar staan inmiddels barista’s achter de bar die de lekkerste koffie zetten, ook daar is werk te vinden in de kenniseconomie en ook daar is via internet alles te bestellen of te bekijken. De trek van de grotere steden naar buiten heeft in de Verenigde Staten sinds de uitbraak van de corona-pandemie een vlucht genomen.

Ook in Nederland was in de eerste maanden van de pandemie een duidelijke verandering in verhuisbewegingen te zien. In de grote steden waren vooral de appartementen zonder serieuze buitenruimte aanzienlijk minder gewild, terwijl er juist meer vraag was naar woningen in dorpen rondom de stad en in aantrekkelijke provinciesteden elders in het land. Niemand weet hoelang de corona-pandemie ons nog in de greep zal houden en niemand kan nu nog voorspellen of de tijdelijke effecten die het virus meebrengt door zullen werken op langere termijn. Maar het zou zomaar kunnen dat de opkomst van het thuiswerken in combinatie met de wederopstanding van de provinciesteden en de aanhoudende prijsstijgingen in de grote steden zorgen voor een voorzichtige verschuiving van de Randstad naar de regio.

Floor Milikowski is geograaf en journalist en auteur van onder andere Een klein land met verre uithoeken .