De kerststol: waar komt die eigenlijk vandaan?
Het stralende middelpunt van elk kerstontbijt (of lunch, of brunch): de kerststol. Een luxe krentenbrood gevuld met amandelspijs en afgetopt met een zijdezacht laagje poedersuiker. Dat ‘ie net zo lekker als onmisbaar is, dat is zeker. Maar waar komt het nou eigenlijk vandaan? De geschiedenis van de kerststol in vogelvlucht.
Rozijnen, poedersuiker en amandelspijs zijn de sleutel tot een succesvolle kerststol. Foto: Pixabay
De oorsprong
Over oorsprong valt te twisten, dat blijkt. Alleen al met betrekking tot de de naam. Deze zou logischerwijs zijn afgeleid van het Duitse woord Stolle (broodje). Er zijn ook theorieën dat stol een oud woord is voor ‘stut’. Bij het bakken van het krentenbrood werd soms een bakvorm gebruikt, die het brood in de oven ‘stut’.
Toestemming voor boter
Alhoewel Friese kerstbroden al eeuwen bestaan en de Friezen daarom graag de kerststol claimen, zijn het toch echt de Germanen die hem hebben geïntroduceerd. In het begin van die eeuw werden Stollen enkel gemaakt van bloem, water en gist en gegeten in de Adventstijd, de vier weken durende vastentijd voor Kerstmis. Luxe ingrediënten als boter waren in die tijd verboden, waardoor het brood nogal smakeloos was.
Het heeft even geduurd, maar met veel moeite kregen bakkers uit Dresden na enkele decennia pas toestemming (naar het schijnt van de Paus) om alsnog de ‘luxe’ ingrediënten toe te voegen.
De Weihnachtsstollen of Christstollen waren geboren en te koop op markten, waardoor het brood voor een groter publiek te verkrijgen was. Hoe het brood in Nederland verzeild is geraakt, kent meerdere theorieën. Hoe dan ook, het duurde sowieso even, want dit gebeurde pas in de 17e of 18e eeuw.
De vorm
Het verhaal van de geschiedenis van de kerststol wordt helemaal interessant bij de vorm. De kenmerkende rolvorm zou op een vrouwelijk geslachtsdeel lijken omdat het brood diende als een vruchtbaarheidsoffer. Om de Germaanse Goden gunstig gezind te zijn voor vruchtbaar land en vee in het voorjaar, werden rijkelijk gevulde broden gemaakt en geofferd in de hoop op een goede oogst.
Het recept voor kerststol
Gelukkig bestaat de stol niet enkel meer uit bloem, water en gist. Want rozijnen, poedersuiker en amandelspijs zijn toch echt de sleutel tot een succesvolle kerststol. Ooit al eens zelf gemaakt? Dat is namelijk onovertroffen lekker.
Geen tijd maar wel kerststol-zin? Dit zijn de 5 lekkerste kerststollen van de supermarkten . Overigens is de term ‘feeststol’ geïntroduceerd om commerciële redenen, dan mag hij namelijk ook tussen de feestdagen door in de schappen blijven liggen. En wist je dat er op een paasstol (zelfde recept) officieel geen poedersuiker hoort?
Tot slot, bekijk deze video van Janny en Robèrt om in de echte kerststolsferen te komen