Blauwe goud stroomt straks van Beilen naar Appelscha

De 'fabriek' wordt gebouwd naast de oude fabriek aan de Alting. In het voorjaar van 2023 moet de fabriek draaien en nog iets zachter water leveren dan nu het geval is.

‘Wij gebruiken grondwater in plaats van oppervlaktewater’

Van de vier miljoen kuub drinkwater die straks in Beilen gewonnen wordt, zal ongeveer driekwart straks geëxporteerd worden naar Friesland. Het Friese waterbedrijf Vitens kiest niet alleen vanwege de smaak en kwaliteit voor Drents water. De winlocatie Terwischa, onder de rook van Appelscha, ligt al enige tijd onder vuur. Door de waterwinning verdroogt de natuur in het nationaal park Drents-Friese Wold. Om de mensen in dat deel van Friesland niet op een droogje te laten zitten, legt Vitens een pijpleiding aan van Beilen naar Appelscha langs de N381. ,,Als WMD leveren we ook water aan Groningen’’, zegt Marco de Rijke, die bij de WMD over de distributie gaat.

Maar ook de kwaliteit van het water verklaart de keuze van Vitens voor het Drentse water. ,,Drents water is top. Echt blauw goud’’, zegt Joop Mentink, geohydroloog van de WMD. ,,Wij halen drinkwater uit grondwater. In veel andere delen van het land wordt oppervlaktewater gebruikt, dat veel meer vervuiling kent. Ons grondwater is al heel zuiver en heeft veel minder behandeling nodig om aan de strenge eisen van drinkwater te voldoen.''

Om top te blijven slaat de WMD in Beilen nieuwe bronnen. Tot 70 meter diep. Ter vervanging van de bronnen die in 1953 werden geslagen. Mentink: ,,Op die diepte ligt een dikke laag grof grind, die 2,4 miljoen jaar geleden is achtergelaten door de Eridanos, de rivier die door het Noorden kronkelde. Het water in dit kiezelpakket is zuiver en laat zich makkelijk winnen.’’

‘Vervuiling uit verleden bepalend voor zuivering in toekomst’

Het kan tientallen jaren duren voordat een regendruppel van vandaag op een diepte van 70 meter is aangekomen. De reis van het water wordt nauwlettend gevolgd. Onderweg neemt het water zaken mee, die je niet in het drinkwater wil hebben, zegt Mentink.

,,In Drenthe hebben we niet veel zware industrie, die het grondwater verontreinigt, maar er zakt bijvoorbeeld wel veel landbouwgif de bodem in. Als ergens jarenlang een tankstation stond, dan komen we die stoffen decennia later in de ondergrond tegen. Wij kijken dus heel erg naar het verleden om het water van de toekomst te beoordelen. Om het water schoon te houden, zullen we steeds intensiever moeten zuiveren.’’

Om verdroging te voorkomen, moet er ook vooruit worden gekeken. In periodes van droogte wordt er veel meer water verbruikt, maar kunnen de pompen niet een tandje hoger worden gezet. ,,De hoeveelheid neerslag en de hoeveelheid water, die we oppompen, moeten in balans zijn. Het wingebied moet de winning aankunnen’’, licht Mentink toe.

,,Op twaalf plekken in Drenthe produceren we drinkwater. Dat is altijd een constante hoeveelheid water. 's Nachts, als het verbruik laag is, stromen onze reinwaterkelders vol. En overdag gaan ze langzaam maar zeker leeg’’, zegt Joop Suelmann, die zich ook met de distributie bezighoudt. ,,En als de bodem van de kelders in het zicht komen, worden we zenuwachtig’’, vult zijn collega John Kikkert aan. ,,In langdurig warme en droge periodes is het wel eens kielekiele, maar het is altijd nog goed gegaan. Bovendien staan alle Drentse winlocaties met elkaar in verbinding. Als ergens een watertekort dreigt, kan water van een andere locatie worden aangevoerd.’’