Kening fan 'e Greide vormt denktank: meer kennis winnen en delen over gezond voedsel uit gezonde bodem

Een nieuwe denktank van burgerinitiatief Kening fan ’e Greide boog zich vrijdag in Leeuwarden over die vraag. In het kennisgezelschap zitten vertegenwoordigers van voedselproductie en -levering, natuur- en landschapsbeheer, bankwezen, agrarisch advies en voorlichting, marketing, kenniswerk en onderwijs. Hun streven, aldus voorzitter Jan van Rijen: ,,Ideeën, mogelijke oplossingen en antwoorden op prangende vragen aanreiken voor wie maar wil, van burger tot overheid, van belangenorganisatie tot consument.’’

Bodemgezondheid belooft de komende jaren een prominent onderwerp te worden. Los van alle stikstofperikelen werkt Landbouwminister Carola Schouten aan een bodemstrategie, bedoeld om de balans tussen landbouw en natuur te herstellen. Streven is dat per 2030 alle boerengrond duurzaam wordt beheerd.

Beste keuze hangt van potentie van de bodem af

Jan Willem Erisman, stikstofexpert en directeur van het Louis Bolk Instituut dat onderzoek doet naar duurzame landbouw, voeding en gezondheid, praat mee over deze Haagse bodemstrategie. Om te bepalen wat een gezonde bodem is moet je volgens Erisman kijken naar de chemische, fysiologische en biologische gesteldheid, maar ook naar beheer en historie. Over al die aspecten is nog veel kennis te winnen én te delen met boeren.

'Beloon de doelen, niet de maatregelen'

In de uitwerking zal het onder andere gaan om de potentie van de bodem, zegt hij: ,,Wat kun je waar het beste doen? Op bepaalde plekken kun je bijvoorbeeld beter gras telen dan akkerbouw bedrijven.’’

'Betere opbrengst is een mooi begin'

Zal er een beloning tegenover goed bodembeheer staan? Een betere opbrengst is al een mooi begin, merkt Erisman op. Maar een maatschappelijk doel als het vergroten van biodiversiteit, bijvoorbeeld met een plasdrasgebied of een hoger waterpeil, kan ook ten koste gaan van die productie. Dan is een beloning op zijn plaats, vindt Erisman. ,,Maar beloon de doelen, niet de maatregelen. Natuurlijk willen boeren graag beloond worden, maar ze zijn ook bang voor nieuwe voorschriften.’’

Dat er veel te bereiken is bij het revitaliseren van de bodem, bewijzen Bregje Hamelynck en Michel Pauluis van de permacultuur-zelfoogsttuin Us Hôf in Sibrandabuorren. Hamelynck: ,,In drie jaar tijd hebben we van blauwe klei een vruchtbaar groentebed gemaakt.’’

Is melk goed voor de mens?

Ondanks dit goede voorbeeld, ging het vrijdag vooral over melk. Is dat nou wel zulk goed spul? In de basis is het een gezond product voor mensen, weet Marjan Nijenbannig van het Melklab van de stichting Natuurlijk Melken. ,,Met uitzondering dan van de mensen die er niet tegen kunnen…’’ Het Melklab probeert namens Weideweelde en kaasbedrijf De Fryske feitelijk te onderbouwen dat melk van natuurinclusieve bedrijven van betere kwaliteit is.

Aan zulke onderzoeken naar de gezondheidseffecten van voeding ontbreekt het, constateerde de denktank. En dan nog is het de vraag of dit consumenten zal overtuigen. Die laten zich toch meer leiden door emotie dan door feiten. Ook in de zuivelindustrie staan gezondheidsaspecten niet voorop, zei de Bolswarder marketeer Klaas Toering: ,,In de verwerking manipuleren wij de melk en we voegen smaken toe, waarmee het is getransformeerd in een product dat winst moet opleveren.’’

'Sterke melk verzuurt, slechte melk verrot'

Misschien is rauwe melk, waarin goede enzymen nog zijn terug te vinden, wel de winnende vorm. Er zijn onderzoeken die dat illustreren, maar boeren met een eigen melktap raken langs die weg nog geen procent van hun melk kwijt. De kans dat FrieslandCampina het in zijn assortiment brengt is in ieder geval nul, zegt Wybren van Stralen van de zuivelcoöperatie. ,,Als je rauwe melk wilt, moet je naar de boer toe gaan. Die waarschuwt je dan dat je het eerst moet koken. Op een andere manier kun je melk niet verkopen.’’

Dat heeft alles te maken met kiemen en bacteriën die zich kunnen vermenigvuldigen. ,,Net als in je aanrechtdoekje’’, schetst Albert van der Ploeg van de vereniging Noardlike Fryske Wâlden en het Kollektivenberied Fryslân.

Juist aan dat bedervingsproces kun je aflezen of je met goede melk te maken hebt, voegt Theo Mulder van advies- en foeragebedrijf Mulder Agro toe: ,,Laat melk maar eens drie dagen staan. Sterke melk verzuurt en slechte melk verrot. Die wordt zwart. Als het verzuurt kun je er donder op zeggen dat het van grasgevoerde koeien kwam.’’