Wat zegt het dalende zelfdodingscijfer in Friesland? 'We hebben zorgen over het effect van corona'

Wat zeggen deze cijfers?

In 2016 stond het aantal op 90 zelfdodingen, tegenover 68 in 2019. Ondanks dat deze aantallen nu telkens lager zijn, is dat niet direct structureel. Het zegt wel iets, volgens Van Zaane, maar ook weer niet heel veel. ,,Als je een afname over vijf jaar of langer ziet, kun je spreken van een structurele verbetering. Je moet hier altijd voorzichtig mee zijn en niet gauw conclusies trekken.’‘

Van Zaane denkt dat in ieder geval twee zaken invloed hebben gehad op de daling van het aantal zelfdodingen. ,,Er is de afgelopen jaren veel meer ingezet op preventie, ook door Stichting 113 Zelfmoordpreventie. En het ging Nederland als land voor de wind, met een lage werkloosheid en een goed lopende economie.’‘

Kan de coronacrisis leiden tot een stijging van het aantal zelfdodingen?

Tijdens eerdere economische recessies was telkens een stijging in het aantal suïcides te zien, zegt Van Zaane. ,,Rond 1980 had je landelijk tussen de honderd en tweehonderd extra zelfdodingen.’‘ Tijdens de laatste recessie beroofden in 2013 in totaal 1857 mensen zichzelf van het leven. In 2007 lag dat aantal met 1353 stukken lager.

,,We hebben zorgen over het effect dat corona heeft op het aantal suïcides in Nederland en dus ook Friesland.’‘ Zaken als dreigende werkloosheid, eenzaamheid, psychische trauma’s en een sociaal isolement kunnen daarbij een rol spelen. ,,Je weet nog niet waar het naartoe gaat met corona. Er is wel flink geïnvesteerd door de overheid.’‘

Kijkend naar de cijfers, constateert Van Zaane dat er in Friesland - tot september - al een lichte stijging is te zien ten opzichte van vorig jaar rond deze tijd. ,,Maar dat gaat om enkele gevallen. Het is nog te vroeg om te constateren of er daadwerkelijk een stijging zal plaatsvinden.’‘ Ook kan niet worden gezegd dat corona daarbij een rol speelt.

GGZ-instellingen hebben wel aangegeven dat meer mensen tijdens de coronacrisis kampen met psychische klachten en dat ze eerder in een sociaal isolement belanden. Dat hoeft volgens Van Zaane niet direct te leiden tot een stijging van het aantal zelfdodingen. ,,Het kan ook zijn dat mensen het aan het begin van corona fijn vonden dat iedereen binnen was en thuis moest blijven. Dan zit je in een veilige cocon. Je maakt je wel zorgen over een sociaal isolement, dat kan er wel voor zorgen dat mensen op afstand van de samenleving komen te staan. Maar het kan ook voor een veilig gevoel in een onzekere tijd zorgen.’‘

Heerst er nog altijd een taboe op praten over zelfdoding?

,,We zien dat mensen het lastig vinden om het bespreekbaar te maken bij bijvoorbeeld huisartsen en leerkrachten.’‘ Dat zijn mensen in een sleutelrol, die eventueel kunnen helpen of doorverwijzen. Het is vaak heel moeilijk voor iemand met zulke gedachten om hulp te zoeken.’‘ GGD Fryslân biedt daartoe al een tijd zogeheten gatekeeperstrainingen aan. ,,Sinds 2017 hebben we al 550 gatekeepers getraind.’‘ Gatekeepers zijn professionals in een sleutelrol - de huisartsen en leerkrachten dus bijvoorbeeld - die handvatten krijgen aangereikt om het onderwerp zelfdoding bespreekbaar te maken bij kwetsbare personen. ,,Dat helpt het taboe te doorbreken.’‘

Is praten over zelfdoding makkelijker geworden?

,,Het is wel verbeterd, ook al blijft het een moeilijk onderwerp. Stichting 113 Zelfmoordpreventie is bekend geworden en daardoor wordt het volgens mij ook meer bespreekbaar. Het is ook goed dat mensen hulp zoeken. We merken dat ze soms denken dat ze die gedachtes niet mogen hebben. Dat dat gek is en niet zo hoort.’‘

Hoe kun je als naaste omgaan met iemand die zulke gedachten heeft?

,,Durf het bespreekbaar te maken. Je denkt vaak dat je het woord ‘zelfdoding’ niet in de mond mag nemen, omdat je iemand dan misschien op gedachten brengt. Maar mensen voelen zich juist gehoord als je er met ze over praat. Vermijd dus niet per se dat woord.’‘

Ook Stichting 113 Zelfmoordpreventie zegt dat het goed is om erover te praten. Voor naasten is er een online-training suïcidepreventie opgezet. ,,Deze gratis training leert je wat je kunt doen als iemand in je omgeving kampt met suïcidale gedachten’‘, aldus Stichting 113.

Heb jij zelf hulp nodig? Dan kun je contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 0800 0113 (24/7 bereikbaar) en 113.nl.