Virus bereikt zeventigplussers, maar is in Friesland op zijn retour

,,Precies wat we hadden voorspeld. Het generatie-effect heeft plaatsgevonden”, stelt epidemioloog Marit Boonstra van GGD Fryslân vast.

In de laatste weken ziet GGD Fryslân een zorgelijke stijging onder zeventigplussers. Het aandeelouderen onder de besmette inwoners van Friesland is in een maand verdubbeld. Er is een duidelijk lichtpuntje. De laatste dagen stijgt dit aandeel niet langer. ,,Maar het is nog net te vroeg om er harde conclusies aan te verbinden.”

Van kind naar ouder naar grootouder

De tweede golf begon voornamelijk bij de twintigers. ,,Een deel kwam terug van vakantie. Op feestjes en onder studenten heeft het virus zich verspreid. Korte tijd later zagen we een toename bij de vijftigers en zestigers en een tijdje daarna onder de zeventigplussers. De jeugd heeft het virus naar de ouders gebracht en die met bezoeken en mantelzorg naar de categorie zeventigplus.”

De zorgelijke situatie is zichtbaar in de ouderenzorg. Volgens de meest recente gegevens zijn in een week 57 bewoners van een verzorgings- of verpleeghuis of een ontvanger van thuiszorg positief getest. Een hoog aantal voor Friesland, maar ook dit is een cijfer dat niet meer toeneemt. ,,We zien dat dit stabiliseert of licht afneemt.”

Het aantal vastgestelde besmettingen is voor de derde week op rij gedaald in Friesland, tot 839 de afgelopen week. Boonstra durft nu voor het eerst te zeggen dat de tweede golf in Friesland over zijn hoogtepunt heen is. Direct na de herfstvakantie, waarin het kabinet strengere maatregelen nam met het sluiten van de horeca, zag de GGD de besmettingen al afvlakken. ,,We bleven heel terughoudend, want je weet nog niet wat het effect van de herfstvakantie was, en de week erna waren er storingen in de computersystemen. Maar we zien nu toch echt een duidelijke afname.”

Meeste besmettingen thuis

Voor zover te achterhalen valt raken de meeste mensen thuis besmet. Ruim de helft door een huisgenoot, nog eens een kleine 20 procent door een gast. Maar waar pikken die mensen het virus op? Dat is nu meestal op het werk, maakt Boonstra op uit de gegevens van het bron- en contactonderzoek. ,,Mensen die niet thuis kunnen werken en veel collega’s of cliënten tegenkomen op de werkvloer, van wie ze moeilijk afstand kunnen houden. In de zorg of bij bedrijven met productielijnen.”

Besmettingen in winkels of op scholen komen volgens Boonstra nauwelijks voor. ,,Wij hebben daar in elk geval nog geen enkele brandhaard van gezien. In september wel in restaurants en ook in studentenhuizen in Leeuwarden, die kun je beschouwen als een huishouden.” Als verklaring geeft Boonstra dat mensen in winkels afstand houden en kinderen ook op school niet langdurig heel dicht op elkaar zitten. ,,De scholieren die besmet zijn, hebben het virus eigenlijk altijd ergens anders vandaan. Van de sportvereniging, of feestjes, of contact met de ouders. We zien nooit een hele of halve klas die besmet is.”

Regionale verschuiving

In Friesland verschuift het zwaartepunt van de tweede golf van de regio rond Dokkum (,,dat was een hobbeltje”), via studentenstad Leeuwarden (,,daar begon begin september de tweede golf”) naar Zuidwest-Friesland. Duidelijk is dat in Súdwest-Fryslân het virus in de verzorgingstehuizen terecht is gekomen. Bij GGD Fryslân zijn alleen in die gemeente al negen locaties bekend met ten minste één besmette bewoner. Of er ook een brandhaard tussen zit, wil de GGD niet zeggen. Het is aan de zorginstellingen zelf om hierover te communiceren.