Ook het Bildts krijgt een eigen column in de LC (en dit is onze nieuwe Friese columniste)
Gerard de Jong woont sinds kort in hoofdplaats Leeuwarden, maar dat maakt hem nog niet minder Bildts. ,,Ik kreeg al kommentaar, wat mot ’n Bilkert nou in Luwt? Maar ik bin d’r nag faak genog.”
Tenslotte is en blijft hij hoofdredacteur/journalist bij de Bildtse Post , een functie die hij twintig jaar geleden overnam, na de dood van zijn grootvader Gerryt Dirks de Jong, die deze krant opzette. ,,’n Aigen krant, dat sil altyd in ’t bloed sitte.”
Ook in de Bildtse Post heeft het Bildts een belangrijke plek. ,,Wy binne ’t enige medium dat ’n groate hoefeulhyd Bildts in de kolommen bringt. En op belangrike mominten in ’t leven fâle mînsen dochs werom op de taal van hur hart, dat siest wel an de rouadvertînsys. En in ôns hoeky is dat faak ’t Bildts.”
In zijn eigen krant schrijft De Jong wel vaker columns, op onregelmatige basis. ,,Dan weet ik, in alle onbeskaidenhyd, heel dúdlik wat myn publyk is. Ik fyn ’t heel spannend en útdagend om te kiken wat foor nij publyk ik fyn. Ik bin benijd wat foor kant ’t opgaat. Foor mysels ok, wat foor onderwerpen ik bij de hând pak. Ik kyk d’r heel erg naar út om d’r myn aigen hoeky fan te maken. Maar ik weet nag niet krekt hoe ik ’t inrichte sil.”
De Jong wil ook laten zien ,,hoe maklik ’t is om Bildts te lezen”. Hij is niet direct de columnist fan de stevige meningen.
,,Die binne d’r al genog. Maar ’n mooie obserfasy of ’n mooi ferhaal, der kînst ok ’n mening in ferpakke. Ik gaan niet in elke kolumn hard om my hine slaan. Tensij jim dat fan my frage.”
'Fleurich seure' in nieuwe Friese column
Martsje de Jong wordt de nieuwe, tweewekelijkse columniste op de Fryske side van onze culturele bijlage Freed. ,,Ik bin net sunich mei mieningen.”
,,It moat net lykje oft ik as in hormoanaal stik wanhoop mei ûnder eltse earm in opfleander en de bloeddruk oant efter de earen de wrâld te liif gean. Je moatte der foar wake om in seurwiif te wurden, sa’n soertût. Froulju ha der wat in hantsje fan. Mar kinst ek fleurich seure.”
Lees hier direct de eerste column van Martsje de Jong
Martsje de Jong heeft er zin in, de Friestalige column vullen in de Freed-bijlage, als opvolger van Fedde Dijkstra (eens per twee weken, Pieter de Groot vult de andere week). Ze heeft er ervaring mee, in haar tijd als vrijwilliger bij Radio Eenhoorn vulde ze geregeld een column in de sportuitzending en ze had er ook een in kaatstijdschrift Wis-In.
Een column is een mooi medium, vindt ze. ,,Hast in miening en dêr kinst mei oan de gong. Konkrete punten beljochtsje, stellingen poneare en klear. Mar kinst der ek mei boartsje. Wat fierder wei besjen, of krekt op in lyts puntsje sitten gean. Meist de boel opblaze, meist sjarzjearje. Mar it is krekt as mei de Formule 1: meist wol in eintsje út de bocht fleane, mar moast net de grindbak yn.”
En het hoeft niet al te zachtzinnig. ,,Je hoege de minsken net op it sear te kommen, mar je meie se wol efkes sear dwaan. Wol prikke, net snije. Je hoege gjin skea oan te rjochtsjen.”
Veel Frieser dan Martsje de Jong krijg je ze niet. Ze groeide op als boerendochter in Penjum, deed zelf ook de landbouwschool (,,strontkruier mei diploma, sa moatst it sjen”), speelt trombone in korps Looft den Heer in Bitgummole (zelf woont ze in Bitgum), zat in de gemeenteraad voor de FNP, is bestuurslid van de KFFB, werkt of werkte als tekstschrijver voor verschillende Friese media en als redacteur en corrector voor ,,hast alle Fryske útjouwerijen, allinne De Hispel net leau’k.”
Die nauwe verwevenheid met Friesland en het Fries maakt haar wel geschikt voor deze taak. ,,Ik bin net sunich mei mieningen, mar ik fyn mysels dêryn net in drammer. Hast ek mei safolle soarten en smaken te krijen. Dat is krekt hartstikke leuk. Der is net ien wierheid, der binne safolle fragen, safolle antwurden. Ast mar ien antwurd jaan kinst, bist dyn frijheid kwyt.”
Die verscheidenheid aan meningen en perspectieven spiegelt zich in haar verschillende werkzaamheden, ook in haar werk als corrector. ,,Der is neffens my gjin taal wêryn’t sa’n soad skriuwfoarmen tastien binne as it Frysk. Der is gjin ABF. En taal feroaret. ‘Yndie’, in prachtich wurd, mar gjijn kop seit it noch. As ik in berneboek oerset, brûk ik net ‘ea’ en ‘nearne’, dat wurdt ‘oait’ en ‘nergens’. Dêr moatst pragmatysk yn wêze. Allinne by de KFFB hâlde wy fêst oan de âlde foarmen. Dat binne dy lêzers wend.”
Ze zit in het bestuur van deze Kristilk Fryske Folks Bibleteek, en met reden. ,,Wy wiene thús al lid, en ik besykje it no mei draaiende te hâlden. Ik fyn ek wol wat fan de boeken dy’t dêr ferskine, mar it is belangryk dat dy doelgroep, de âldere kristlike lêzer, net fergetten wurdt. Dan is it mar gjin topliteratuer, mar it is belangryk dat it der is en dat it stânhûlde kin. Utjouwers ha twa belangen: har eigen en it algemien belang fan de Fryske taal. Dêr moatte je je foar ynspanne, dat fertsjinnet dy taal gewoan.”
