Fikse korting dreigt voor veel Friese gemeenten door herverdeling Gemeentefonds

De boodschap van het kabinet komt hard aan, zegt Leo Pieter Stoel, portefeuillehouder financiën in het bestuur van de Vereniging van Friese Gemeenten (VFG). ,,De getallen geven reden tot zorg. Gemeenten die al in zwaar weer zitten, gaan er op achteruit. Toen ik het hoorde dacht ik: dit kan niet waar zijn. Deze uitkomsten zijn heel moeilijk te accepteren.”

Herverdeling

Tien Friese gemeenten moeten inleveren. De Waddeneilanden, Harlingen, Súdwest-Fryslân, De Fryske Marren en Weststellingwerf krijgen per inwoner wel meer geld. Leeuwarden heeft vanaf 2023 per inwoner 40 euro minder te besteden, in Smallingerland is er sprake van een min van 52 euro. Achtkarspelen levert het meeste in: min 83. Het Gemeentefonds is de belangrijkste inkomstenbron voor gemeenten. De herijking van het fonds moet systeem minder complex en transparanter maken.

,,Een herverdeling gaat altijd gepaard met plussen voor de een en minnen voor de ander”, zegt Stoel. ,,Dat begrijp ik best. Maar in dit geval pakt het voor de Friese gemeenten wel heel negatief uit. Er zal hiervoor op de een of andere manier een oplossing moeten worden gevonden. Structureel, bedoel ik dan. Want met deze herverdeling zullen we een langere periode te maken hebben.”

Compensatie

In een brief aan de Tweede Kamer meldt minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken dat er ,,in het bijzonder in Friesland en Groningen gemeenten zijn met forse nadelige effecten.” Volgens haar overwegen de fondsbeheerders daarom voor deze gemeenten een ,,uitzondering in te richten”. Ofwel: er wordt nagedacht over compensatie.

Er is een adviesaanvraag ingediend bij de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB), een belangrijk adviesorgaan van het kabinet. In die aanvraag wordt ook specifiek aandacht voor alle gemeenten die negatief uit de herijking rollen. Ook volgt nog een consultatieronde langs gemeenten.

Leo Pieter Stoel hoopt dat de kortingen er uiteindelijk niet komen. ,,Anders zullen gemeenten onder grote financiële druk komen te staan. Ze zullen in hun voorzieningen moeten snijden. Dat is dan onvermijdelijk.” Na de formatie van het volgende kabinet volgt definitieve besluitvorming. ,,Daarom trekken we nu aan de bel”, aldus Stoel.

Ook gedeputeerde Sander de Rouwe is teleurgesteld. ,,Als dit ontwerp waarheid wordt, worden noordelijke gemeenten onevenredig hard getroffen”, laat hij weten. ,,Juist de gemeenten met minder verdienvermogen en een kwetsbare sociaal-economische structuur worden hard geraakt. Dit kan en mag niet de bedoeling zijn.”