Examenleerling, verpleegkundige en bijstandsmoeder duiden troonrede: 'Voor wie leeft voor zijn vak geeft dat wel voldoening'

Krystian (15): ‘Alles komt weer op zijn pootjes terecht’

‘Dat zijn we verplicht aan de jongeren, die de laatste maanden niet alleen moesten inleveren op hun leven nu, maar ook op hun vooruitzichten voor straks.’

De koning zei het, maar Krystian Szalek uit Sint Annaparochie voelt het anders. De vijftienjarige scholier van christelijke scholengemeenschap Ulbe van Houten heeft in het net gestarte vmbo-eindexamenjaar een heel goed gevoel: ,,Ik heb mijn leven weer terug. Het is weer bijna normaal.’’

In de troonrede sprak Willem-Alexander over de gevolgen voor de langere termijn, die de coronacrisis zal hebben voor de jongere generaties. Maar juist voor de verdere toekomst ziet Krystian het zonnig in.

Hij doet het profiel Zorg en Welzijn en is heel blij dat dit schooljaar weer ‘normaal’ is begonnen. En zorg, daar is de komende tijd toch wel werk in te vinden? Krystian heeft zijn plannen nog niet helemaal rond, maar denkt aan een loopbaan als radioloog.

Zijn ouders vertrokken elf jaar geleden vanuit Polen naar Friesland. ,,Omdat ze vonden dat ze mij hier een betere toekomst konden bieden’’, vertelt Krystian. Die laat hij zich niet ontnemen door de coronapandemie, of de gevolgen daarvan. Misschien wordt het moeilijker om een baan te vinden, peinst hij, ,,maar ik denk dat na verloop van tijd alles weer op zijn pootjes terechtkomt’’.

Ja, hij heeft zeker last gehad van de crisis, toen in maart de lockdown werd afgekondigd. De school dicht, niet meer in het echt vrienden ontmoeten, geen voetbal. ,,Dat was wel effe wennen. Ik voelde me een beetje eenzaam.’’

En in die periode sloeg corona ook toe in Sint Annaparochie. ,,Dat was het erge. En ook nu is het niet weg. Ik denk dat het virus en de maatregelen nog wel even aanhouden.’’ Maar hij vindt dat Nederland het goed heeft aangepakt. Het online leren was niet gezellig, maar hij leerde er wel van: ,,Ik hard kan werken. Thuis deed ik meer dan op school.’’

Hij rekent op een zo gewoon mogelijk schooljaar. Moet kunnen, als iedereen zich een beetje aan de regels houdt, verwacht hij. ,,En als we het hele jaar gewoon samen in een klas les kunnen krijgen, dan zou ik het heel raar vinden als we dan aan het eind niet normaal eindexamen zouden mogen doen.’’

Bijstandsmoeder Liesje: ‘Ik zie het minder worden’

‘De regering stelt voor de huur te verlagen voor mensen met een laag inkomen in een dure corporatiewoning.’

Bijstandsmoeder Liesje Scharbaai uit Leeuwarden hoopt dat de huren in elk geval bevroren worden. ,,Afgelopen jaar steeg mijn huur opeens met 30 euro per maand. Dat is echt veel als je een uitkering hebt, daar kunnen ze niet mee door blijven gaan.’’

Scharbaai is moeder van vijf kinderen. De oudste drie zijn inmiddels het huis uit, de jongste twee van zes en tien jaar wonen nog thuis, in de Leeuwarder Vrijheidswijk. Maandelijks moeten ze rondkomen van zo’n 1300 euro.

,,Dat is best krap, maar ik red me redelijk, doordat ik prioriteiten stel en heel zuinig ben. Ik rook en drink bijvoorbeeld niet. Soms moet ik aan het einde van de maand wat lenen van mijn oudste dochter om nog boodschappen te doen.’’

De Leeuwardense werd niet heel vrolijk van de troonrede. ,,Ik vind niet dat ze veel perspectief bieden voor mensen met een uitkering. Ik zie het alleen maar minder worden, dus ik maak me zorgen of ik het financieel blijf redden.’’

De 45-jarige Scharbaai werkte het grootste deel van haar leven. ,,In de administratie, in callcentra en af en toe in de schoonmaak.’’ Sinds ze een aantal jaren geleden scheidde van haar partner, heeft ze een bijstandsuitkering.

Inmiddels is ze begonnen aan een traject voor zelfstandig ondernemerschap. Door corona liep dit vertraging op. ,,Ik wil graag kapster worden gespecialiseerd in krulhaar.’’

Scharbaai is sinds vorig jaar actief bij ‘Voor 14’, een campagne van vakbond FNV die ervoor pleit om het minimumloon te verhogen van 9 naar 14 euro per uur. Een goed initiatief, vindt de bijstandsmoeder die zo nu en dan meedoet aan acties. ,,Als het minimumloon verhoogd wordt, lift de uitkering automatisch mee.’’

Het is altijd een gepuzzel om uit te komen met haar budget. Zo langzamerhand is ze er handig in geworden. ,,Als de kinderbijslag binnen is, houden kledingwinkels vaak uitverkoop. Dus dat is voor mij het moment om naar de H&M te gaan.’’

Ic-verpleegkundige Joep: ‘We schieten gewoon niet op’

‘Het neemt niet weg dat er een grens is aan de spankracht van de zorginstellingen en de mensen die er werken’

Joep de Jager is ic-verpleegkundige in ziekenhuis Tjongerschans in Heerenveen. Dit voorjaar hield hij voor de LC een dagboek bij over zijn werk op de intensive care tijdens de eerste coronagolf. Hij vertelt tijdens die periode hoe hij woedend de tv uit zet wanneer politici oproepen dat er maar meer bedden bij moeten. En personeel dan, vraagt hij zich af.

Nu spreekt de koning, meteen aan het begin van de troonrede, zijn ,,dank en bewondering” uit voor zorgmedewerkers en verpleegkundigen in het bijzonder. ,,Voor wie leeft voor zijn vak geeft dat wel voldoening”, reageert De Jager. ,,Het is fijn om te horen. Tegelijk klinkt het me een beetje bekend in de oren. O, we krijgen weer applaus, dat idee.”

Zijn verwachtingen waren niet al te hoog gespannen. Het kabinet belooft minder papierwerk voor het zorgpersoneel en een verhoogde zeggenschap voor de werkvloer, ,,maar als ik een beleidsstuk uit 2018 erbij pak, staat daar precies hetzelfde in. We schieten gewoon niet op.”

En de eenmalige bonussen voor zorgpersoneel, dit en volgend jaar? ,,Als ic-verpleegkundige zit ik niet bij het mindere deel. Op de lagere niveaus in de zorg werken mensen die minder verdienen dan een kassière. Dus het is een mooie blijk van waardering, al zie ik liever dat de salarissen structureel omhoog gaan. Maar het probleem is: het kabinet laat de zorgbestuurders beslissen wie in hun organisatie de bonus krijgt en wie niet. Zo krijg je onderlinge verschillen tussen ziekenhuizen, dat is niet goed.”

De passage over ,,doorgroeimogelijkheden” voor zorgpersoneel maakt de ic’er wat achterdochtig. Er is onder ervaren verpleegkundigen al veel kritiek op een plan voor waarbij jongere hbo’ers mogelijk de ‘regie’ zouden overnemen. ,,Waarom wordt die ervaring niet gewaardeerd? Waarom moeten we zoveel zaken registreren? Geef het vertrouwen aan de mensen die het ambacht uitoefenen.”

In Heerenveen verliet de laatste coronapatiënt in mei de ic. Tjongerschans heeft van het ministerie vier extra beademingsmachines gekregen, voor een tweede golf. ,,Maar alleen al voor twee extra ic-bedden heb je bijna vier extra verpleegkundigen nodig. Die leid je niet binnen een half jaar op. ,,Ik heb nog steeds het gevoel dat ze echt niet weten hoe het werkt.”

Lees ook PREMIUM | Friesland wil gauw met stikstofmiljarden aan de slag: ‘Skep moat yn jannewaris yn de grûn’