Dyami leerde als verjaardagscadeau het Terschellinger dialect Aasters spreken

Hij wilde echt niks anders, vertelt Kenneth Millarson, de vader van Dyami over zijn verjaardagswens. Het Aasters leren in een maand zou zijn mooiste cadeau zijn, meldde Dyami toen hij op 16 april met de uitdaging begon. ,,Want dat draag je je leven mee’’, redeneert hij. Doel was om op zijn verjaardag een mail in het Aasters te kunnen schrijven. Dat lukte.

'Et moaiste fejierdeiskado'

Zo’n vier uur per dag, soms wel acht tot tien uur, boog Dyami zich over de drie Aasterse boeken van schrijver C. Roggen. Een dag voor zijn verjaardag nam hij nog eens alle werkwoorden door. Het zorgde ervoor dat hij op zijn verjaardag zo uitgeput was dat hij zelfs zijn taart liet staan. Maar het resultaat was er, schreef hij op zijn blog : ,, Omdot ik so hêd werket ha, koeë ik dut jier et moaiste fejierdeiskado krie: et Aasters.’’

Het blog wordt onderhouden door Dyami en zijn taalvriend Ken Ho uit China. Ken Ho haalde twee jaar geleden alle media in Nederland omdat hij in twee maanden tijd Fries had geleerd. De twee raakten in de ban van de streektalen die ze binnen Friesland tegenkwamen. Vooral de teloorgang van het Aasters ging hen aan het hart. Ken Ho ging dan ook terug naar Hongkong met taalboeken over het Aasters.

De Chinees leerde het Aasters in een half jaar. Nu zijn taalmaat Dyami het ook beheerst, chatten ze dagelijks met elkaar in het Aasters. ,,Het is onze internationale wereldtaal geworden en daarmee hebben wij het meest actieve blog in het Aasters dat er maar is.’’ Het duo is van plan een online cursus voor het Aasters te lanceren.

Het conservatiefste Fries

Dyami kenschetst het Aasters – er zijn nog twee dialecten op het eiland, het Westers en Meslônzers – als het conservatiefste soort Fries dat hij ooit is tegengekomen. Het lijkt het meest op het Engels, vindt de taalfanaat, dan op het Fries en dan op het Nederlands. Maar er zijn zoveel grammaticale verschillen en eigen woorden dat de volgende missie van Dyami is om het dialect als volwaardige taal te zien. ,,Het staat voor mij ter discussie of het hier wel om een dialect gaat.’’

Intussen ziet de Leeuwarder zich als de redder van het Aasters, dat steeds minder gesproken wordt. ,,Het haalt nu zeker deze eeuw, want ik kan het weer doorgeven aan een ander. Het gaat niet om de kwantiteit van het aantal sprekers maar om de kwaliteit.’’

Richard van der Veen, conservator van museum ‘t Behouden Huys en voorheen leraar Aasters op de basisschool, is blij dat een nieuwe generatie zich in het dialect verdiept. Hij heeft met Dyami in het Aasters gecorrespondeerd en kon amper fouten ontdekken. ,,Maar het is voornamelijk een spreektaal en het gaat erom dat die op het eiland gesproken wordt. Ik heb Dyami nog niet horen spreken, dus weet niet of hij alle verschillende klanken goed uitspreekt. Maar op papier is het heel mooi.’’

Er zijn nog honderd mensen die het Aasters spreken

Hoewel Van der Veen stopte met lesgeven omdat hij merkte dat het Aasters toch niet gesproken werd, ziet hij nu een toenemende belangstelling. Dat komt door de initiatieven van de Aaster Jompraters. Een vertaald toneelstuk van Molière dat in november opgevoerd wordt, was snel uitverkocht en er zijn andere vertalingen op komst. Van der Veen schat dat goed honderd eilanders nog Aasters spreken.

De volgende dialecten wachten al

Toch blijft het daarmee volgens Dyami een ,,slapende taal, omdat het niet in het dagelijks leven gesproken wordt.’’ Hij is inmiddels begonnen met het leren van Schiermonnikoogs, terwijl Ken Ho zich op het Hindeloopers stort.