Van Alaaf tot Zwarte Zieltjes: het ABC van Carnaval

Alaaf!

De carnavalsgroet, met bijbehorend handgebaar: vingertoppen van de rechterhand naar de linkerslaap. Komt oorspronkelijk uit Keulen, werd daar al rond 1600 gebruikt bij het uitbrengen van een dronk.

Bokkedam

Veel plaatsen krijgen tijdens het carnaval een carnavalsnaam. Zo gaat Bakhuizen dit weekeinde door als Bokkedam. Sneek heet Drabbelterp, Steggerda blijft zichzelf, Blauwhuis feest als Fyfkesryk en Tijnje heet tijdens de party Pipegaelsgea. Deze plaatsen zijn van oorsprong katholiek.

Carnaval

Van oorsprong meerdaags katholiek feest, voorafgaand aan de vastentijd. Zotheid, spot en uitbundigheid voordat het sobere vasten begint. Mogelijk is het woord ontstaan uit de twee Latijnse woorden carne (vlees) en vale (vaarwel). Tijdens de vastenperiode werd er immers geen vlees gegeten.

Dansmarieke

Persoonlijke majorettes van het huisorkest van de prins. Dragen vaak laarsjes, een witte pruik en een met bont afgezet hoedje.

Elf

Het gekkengetal (woord bestaat uit 11 letters) is alleen deelbaar door zichzelf en komt terug in veel carnavalsregels. Carnaval begint op 11.11., er is een Raad van Elf en jubilea worden elke 11 jaar gevierd.

Foekepot

Een pot met een varkensblaas en in het midden een stok. Als je wrijft, krijg je het geluid ‘foekfoek’. Gebruikt om snoep mee op te halen.

Geheelonthouders

Mensen die vaak om principiële redenen geheel afzien van het drinken van alcoholische drank. Tijdens carnaval zie je er niet zo veel…

Haring happen

De traditionele afsluiting van het feest. Een terugblik met vis: want van oorsprong mocht je tijdens de vastentijd geen vlees maar wel vis eten.

Identiteitswisseling

Met verkleedpartijen, pruiken en maskers kun je even iemand worden die je normaal niet bent.

Joligheid

Uitgelaten feestvreugde, vrolijke uitbundigheid en leut. Carnavalsverenigingen hebben ook gekke namen, zoals de Oeletoeters (Sneek), De Blauwe Bok (Bakhuizen) en De Fyfkes uit Blauwhuis.

Kater

Bier wordt tijdens het Carnaval het meest gedronken, een kater is voor menig feestvierder niet zelden het resultaat. Rond deze tijd verschijnen in bladen en op internet talloze anti-katertips. Water tussendoor drinken lees je vaak.

Lol

De kern van carnaval is dat je drie dagen zorgeloos bent. Lang leve de lol is het motto. Scholen, winkels en bedrijven zijn dicht. Je hoeft niets behalve feesten.

Masker

Venetië is bekend om haar prachtige carnavalsmaskers. Maskers dienen hetzelfde doel als de andere verkleedpartijen met carnaval. Ze geven je de kans om even iemand anders te zijn.

Nonnevotten

Een Limburgs gebakje in de vorm van een lus met een knoop. Lijkt op de strik die nonnen op hun kont (vot) droegen. Het taartje wordt traditioneel met carnaval gegeten.

Optocht

Grote en kleine optochten met praalwagens, waar hele dorpsgemeenschappen maanden en met grote geheimzinnigheid aan werken. In Sneek en Bakhuizen zijn de optochten morgenmiddag, in Rinsumageast doen ze het dinsdag.

Prins

De jaarlijks gekozen ceremoniemeester met eigen of bijzondere naam met als volgnummer een Romeins cijfer. Muts of steek met fazantenveren en een scepter horen standaard bij het kostuum.

Quota

Soms door partner of anderen opgelegd maximaal aantal te nuttigen consumpties of uit te geven budget.

Rosenmontag

De carnavalsmaandag voor vastenavond. ‘Rosen’ is oud-Duits voor ‘razen’, uit je dak gaan.

Scepter

Aan de scepter, steek en sleutel herken je Prins Carnaval. De prins krijgt aan het begin van het carnaval de sleutel van de burgemeester en geeft die dinsdagavond weer terug.

Treinreiziger

De NS-Reisplanner herkent de komende dagen carnavalsplaatsnamen. Mensen kunnen zo hun reis naar het feest plannen.

Uitslapen

Is belangrijk om dagenlang feesten vol te houden. Daarom beginnen veel activiteiten pas in de middag.

Vastenavond

Carnaval is het feest voorafgaand aan het vasten. Het vasten duurt tot Pasen.

Wet- en regelgeving

Die is afgelopen jaren sterk aangescherpt door de gemeenten om onder andere de veiligheid van de praalwagens te verhogen en de geluidsoverlast te beperken.

X-factor

Praalwagenbouwers zoeken naarstig naar deze onbekende en moeilijk nader te omschrijven factor om meer uitstraling en succes te behalen dan de concurrent. En dus prijzen te winnen. Een winnende wagen is vaak goud waard, want kan worden doorverkocht.

Yin en Yang

Het is tijdens carnaval een hele kunst om je balans en evenwicht te bewaren. Zie ook de K.

Zwarte Zieltjes

Kinderen op katholieke scholen buiten het carnavalsgebied moesten bidden voor de Zwarte Zieltjes uit het Zuiden die zich te buiten gingen aan alles wat God verboden had.