Afscheid van vetorecht

Niet dat Loekasjenko en de zijnen er slapeloze nachten van zullen hebben, maar toch: beter een reactie, dan geen reactie. Het had bovendien weinig gescheeld of de Europese Unie had nog steeds met de mond vol tanden gestaan. Cyprus lag dwars en dreigde gebruik te zullen maken van zijn vetorecht. De eilandstaat vond dat Europa ook sancties moest opleggen aan Turkije, vanwege illegale gasboringen buiten zijn territoriale wateren. Cyprus ging uiteindelijk toch om, nadat waarschijnlijk grote druk was uitgeoefend op de Cypriotische delegatie.

Het blijft echter onbevredigend, dat een land hoe klein ook (Cyprus telt amper 1,5 miljoen inwoners) besluiten van de grote Europese Unie (circa 450 miljoen inwoners) kan blokkeren. Als Cyprus de poot stijf had gehouden, had de EU geen poot om op te staan. Dat bleek bijvoorbeeld bij de kwestie van de verhuizing van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem. De EU wilde een statement afgeven dat die verhuizing de vredesonderhandelingen met de Palestijnen niet ten goede zou komen, maar kon dat niet omdat Tsjechië dwars lag en bleef liggen.

Een notoire dwarsligger is ook het Hongarije van premier Victor Orbán. Dat bleek onlangs weer toen huidig EU-voorzitter Duitsland aankondigde zich hard te willen maken voor het het recht van Brussel om een lidstaat te korten op Europese subsidies als deze in strijd handelt met de principes van een democratische rechtstaat. Orbán voelde de bui al hangen en dreigde vorige week direct met zijn vetorecht.

Dit vetorecht is gelukkig op tal van beleidsterreinen al afgeschaft in de Europese Unie. Zo wordt er onder meer bij het belangrijke Europese landbouwbeleid gewerkt met gekwalificeerde meerderheden. Zo moet minimaal 55 procent van de lidstaten voor zijn en die landen moeten bovendien minimaal 65 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen.

Op de terreinen buitenlands beleid en begroting echter kan alleen besluitvorming plaats vinden bij unanimiteit van stemmen. Iedere lidstaat heeft derhalve nog een vetorecht. In een verband met 27 lidstaten is zo’n bepaling buitengewoon lastig. Slagvaardig opereren is ondoenlijk. Er is altijd wel een lidstaat die het vetorecht inzet als chantagemiddel voor het verzilveren van een ander wensenlijstje.

Van vetorecht naar gekwalificeerde meerderheid is wellicht nog een stap te ver op deze beleidsterreinen, maar ergens uitkomen in het midden zou al grote winst betekenen.

Het commentaar is een dagelijkse rubriek waarin de Leeuwarder Courant reageert op actuele ontwikkelingen. Reageren? Gebruik de reactiemogelijkheid onder dit artikel of mail naar commentaar@lc.nl .