Nederland op weg naar het coronavaccin: dit zijn nu de belangrijkste data

Het nieuws van vandaag: kalenderdata zijn bekend

De EMA maakte vandaag bekend op welke data er een beslissing genomen zal worden over de twee snelst ontwikkelde coronavaccins. Het vaccin van de combinatie Pfizer (uit de Verenigde Staten) en BioNTech (uit Duitsland) is als eerste aan de beurt: uiterlijk op dinsdag 29 december. Twee weken later, op 12 januari, is er een bijeenkomst gepland om een oordeel te vellen over het vaccin van de Amerikaanse farmaceut Moderna. 

Pfizer en BioNTech zijn op dit moment dus koploper in de ‘vaccinrace’, Moderna loopt daar ietsje op achter. Andere vaccins, zoals het Oxfordvaccin van AstraZeneca en die van Janssen uit Leiden, zijn weer wat minder ver.

Als een vaccin voldoet aan alle toelatingseisen, volgt er op de dag van de beoordeling meteen een uitspraak van de EMA. Is die positief, dan kan de Europese Commissie binnen een paar dagen een voorwaardelijke vergunning verlenen en kan het vaccin worden verspreid. 

Daarna kan het vaccineren beginnen. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid kondigde vanmiddag aan dat in Nederland de eerste prikken in de week van 4 januari zullen worden uitgedeeld.

De zware taak: tienduizenden pagina’s binnenstebuiten keren 

Hoewel Pfizer en Moderna pas kortgeleden een aanvraag voor zo'n vergunning indienden, loopt de beoordeling van hun vaccin al even. De EMA voert in beide gevallen een zogeheten  rolling review  uit, bij Pfizer begon dat zelfs al begin oktober. Sindsdien worden bepaalde onderdelen van de testen met de vaccins al uitgebreid bestudeerd.

Zo zijn laboratoriumonderzoeken al beoordeeld, net als de eerste resultaten van de studies onder vele duizenden mensen, die nu nog steeds lopen. Op deze manier boeken de geneesmiddelenautoriteiten belangrijke tijdwinst ten opzichte van het normale traject dat een vaccin doorloopt. 

Nu ligt er bij de EMA een pakket van tienduizenden pagina's. Dat pakket wordt helemaal binnenstebuiten gekeerd, zegt Ton de Boer, voorzitter van het Nederlandse College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), dat ook betrokken is bij de beoordeling van het vaccin. ,,Zodat we straks een conclusie kunnen trekken op basis van overtuigend bewijs.”

De EMA verleent straks, als de vaccins veilig en werkzaam worden bevonden, een voorwaardelijke vergunning. Nadat een vaccin op de markt komt, loopt de beoordeling nog door. Farmaceuten blijven ook in die periode gegevens aanleveren, op basis waarvan later een definitief oordeel geveld wordt.

Vanaf januari: Nederland aan de coronaprik

In de week van 4 januari kunnen de eerste Nederlanders dus mogelijk een coronavaccin toegediend krijgen. Een maandje later zullen ze een tweede prik moeten krijgen: zowel het Pfizer- als het Modernavaccin beschermt pas goed na de tweede dosis. Dat maakt de logistieke operatie meteen ook een stuk ingewikkelder. Nog een complicatie: de twee vaccins zijn beide gebaseerd op de hypermoderne mRNA-technologie en moeten daarom tientallen graden onder het vriespunt bewaard worden.

Pfizer en BioNTech hebben op dit moment 20 miljoen doses van hun vaccin geproduceerd, zegt een woordvoerder van Pfizer. Aan het einde van 2020 zullen dat er 50 miljoen zijn. Die  worden verdeeld, onder meer onder de landen van de Europese Unie, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Nederland kan zijn bestelling van bijna 8 miljoen doses (met een optie op nog eens een kleine 4 miljoen) dus niet in één keer verwachten.

Eerst kunnen bewoners van verpleeghuizen en mensen met een verstandelijke beperking in instellingen een vaccin krijgen, bepaalde het kabinet onlangs. Daarna zijn andere ouderen, kwetsbaren en zorgpersoneel aan de beurt. Minister De Jonge hoopt dat in het eerste kwartaal van 2021 3,5 miljoen mensen een vaccin kunnen ontvangen. Daarmee zijn alle 65-plussers en het zorgpersoneel nog lang niet aan de beurt geweest.

Met de eerste bestelling van het Pfizer-vaccin kunnen bijna 4 miljoen Nederlanders worden gevaccineerd, met de eerste Moderna-bestelling een ruime 1,5 miljoen. Er zijn dus meer vaccins nodig om aan de verwachte vraag - het nemen van een vaccin is vrijwillig - te voldoen. 

Die vaccins komen er ook aan, maar zijn dus nog niet zover in hun ontwikkeling als die van bijvoorbeeld Pfizer. ,,En ook bij ons kan er nog van alles misgaan, dat moeten we niet vergeten", zegt de woordvoerder van Pfizer. ,,Maar we hebben nu wel weer een mooie stap gezet.”