Minister Grapperhaus maakt zich zorgen over ongeregeldheden: 'Houd je handen thuis deze jaarwisseling'

Grapperhaus zegt in een interview met het Algemeen Dagblad: ,,We moeten accepteren dat deze jaarwisseling anders gaat zijn dan normaal. Het is een beetje een oorlogsjaar.”

De minister maakt zich zorgen over toenemend geweld tegen hulpverleners. Dit jaar noemt hij ‘extra spannend’ omdat voor het eerst vuurwerk verboden is, kroegen gesloten blijven en er geen feesten of georganiseerde vuurwerkshows gehouden worden.

Grapperhaus heeft ‘weinig begrip’ voor ‘een klaagzang’ hierover. Het verbieden van ‘dat knalfeestgedoe’ is volgens hem ‘echt niet zo’n opoffering’. ,,Als we dát al niet kunnen opbrengen. Het is een klein offer.”

Beschamend gedrag

Hij maakt zich er zorgen over dat er ongeregeldheden uitbreken en dat hulpverleners belaagd worden. ,,Dat beschamende gedrag wordt steeds erger en het worden steeds meer mensen. Er is een horkerigheid en onbeschaafdheid tegen hulpverleners ontstaan.”

Volgens de minister wordt ‘lik-op-stuk’ gegeven tijdens de jaarwisseling. De politie heeft al laten weten twee keer zoveel agenten in te zetten als in een normale oudejaarsnacht. Volgens de Amsterdamse hoofdcommissaris Frank Paauw gaat het ‘een moeilijke nacht worden’. ,,De lontjes zullen korter zijn. Er zijn mensen die het gevoel hebben dat oud en nieuw hen is ontnomen.”

Snelrecht

Grapperhaus wil dat relschoppers nog ‘voor februari’ zijn berecht, als dat via snelrecht mogelijk is. Hij wijst verder naar het taakstrafverbod dat wordt uitgebreid. Hierdoor wordt het voor rechters moeilijker om taak- of werkstraffen op te leggen als er sprake is geweest van agressie of geweld tegen hulpverleners. Nu al is er zo’n wet als het gaat om ernstige geweldszaken of seksuele misdrijven, al wordt die soms omzeild door rechters door één dag cel op te leggen.

Grapperhaus: ,,Voor deze jaarwisseling komt de wetswijziging te laat, maar het signaal is duidelijk: ik vind als je een hulpverlener agressief bejegent of zelfs molesteert, ga je de bak in. Punt.”

De komende jaarwisseling wordt spannend nu een vuurwerkverbod geldt en veel Nederlanders alle coronamaatregelen zat zijn. Lees hieronder het volledige interview met minister Ferd Grapperhaus. ,,Het is een beetje een oorlogsjaar. Later kun je het aan je kleinkinderen vertellen.”

Op zijn werkkamer klikt minister Ferd Grapperhaus van Justitie zijn iPad uit. Zojuist had hij een bijeenkomst - online uiteraard - met hulpverleners die te maken hebben gekregen met agressie.

Er was een boa die een klap kreeg, toen die iemand had gewezen op fietsen op de stoep. Een brandweerman was gehinderd bij het blussen. De minister hoorde ook een ‘werkelijk horrorverhaal’, aldus Grapperhaus zelf, van een agent die bij een aanhouding bijna was gedood. ,,Hij viel op de grond en die kerel zette zijn auto in z’n achteruit om over het hoofd van de agent heen te rijden. Niet te geloven.”

Alle hulpverleners die hadden ingebeld, kijken met een zekere vrees naar wat voor hen ligt: de komende jaarwisseling. Juist deze oud en nieuw dreigt roeriger te worden dan anders, moe als Nederland is van een door coronamaatregelen beperkt jaar. Vuurwerk is verboden, feesten zijn afgelast, de kroegen zijn dicht. Het wordt, zo erkent Grapperhaus, ‘schraler dan normaal’.

Het angstbeeld is dat juist deze jaarwisseling een puinhoop wordt.
,,De politie gaat draaien op dubbele inzet en we gaan lik-op-stuk geven. Twee buren die elkaar een mooi jaar wensen, leggen we niet langs een meetlat van 1,5 meter. Maar op vuurwerk, rellen, feestjes wordt gehandhaafd. En ik zeg: vier het zo rustig mogelijk. We moeten accepteren dat deze jaarwisseling anders is. Het is een beetje een oorlogsjaar. Later kun je aan je kleinkinderen vertellen: dat hadden we toen, en daar zijn we doorheen gekomen. Ik zat vroeger uren te luisteren naar mijn vader die vertelde over hoe hij de oorlog was doorgekomen. Het is behelpen, maar we hebben nog heel veel welvaart. Als je nu in Afrika woont met corona, dan heb je geen NOW-steunpakket, hè?”

Veel mensen hebben het gevoel dat hun een feestje wordt ontzegd; ook het vuurwerk is ‘afgepakt’.
,,Het is pijnlijk dat we hele delen van de maatschappij hebben moeten stilleggen; maar dat ene knalfeestgedoe? Dat is echt niet zo’n opoffering. Het is een klein offer. Als we dat al niet kunnen opbrengen... Die klaagzang over afpakken, daar word ik een beetje kriebelig van.”

U bent gewaarschuwd dat het verbod juist zal leiden tot het afsteken van meer illegaal vuurwerk. Dat lijkt waarheid te worden in tal van steden.
,,Al die idioten, sorry, ik heb er geen ander woord voor. Het laat zich raden dat dit komt door het verbod. Maar het gaat om illegaal vuurwerk. Dat was vorig jaar illegaal, en is ook volgend jaar weer illegaal. Dus moeten we optreden, en dat doen we. Maar het verbod op legaal vuurwerk hebben we goed uitgelegd. Je wilt de zorg niet nog meer belasten. Veertienhonderd gewonden door vuurwerk waren er vorig jaar; die druk is te veel. Volgend jaar kunnen we dat misschien weer behappen, dit jaar niet. Ik was vorige week in een groot ziekenhuis, hier in de Haagse regio, waar ze 10 tot 20 procent ziekteverzuim hebben door burn-out. Die mensen hebben zich scheel gewerkt. We hebben geen buffer meer.”

U roept ook op om hulpverleners niet te hinderen. Waarom is dat nodig? Is Nederland minder beschaafd dan wij denken?
,,Ik vind dat een deel van de Nederlanders zich beschamend gedraagt tegenover hulpverleners. Dat gedrag wordt steeds erger en het betreft steeds meer mensen. Er is een horkerigheid en onbeschaafdheid tegenover hulpverleners ontstaan. Je ziet mensen met een goede baan en een leuk gezin, die dan toch voor de rechter belanden doordat ze in het uitgaansleven uit balorigheid iemand in zijn gezicht hebben gespuugd. Waarom dan? Ik weet het niet. Wat ik kan doen, is een spiegel voorhouden en hopen dat mensen zeggen ‘nee, dit zijn wij niet’.”

Maar hoe verklaart u dat dan?
,,Ik kan dat niet goed verklaren. Ik denk wel dat het in de eerste plaats met opvoeding te maken heeft. Misschien begint het er al mee dat mensen niet meer hun hand uitsteken als ze afslaan op de fiets, en het eindigt bij de normalisering van drugs; dat mensen uit heel gewone gezinnen soms de dealers zijn van hun vriendengroep als het gaat om pilletjes en een snuif. De coke-express brengt het op de bakfiets rond in Amsterdam. Het is allemaal normvervaging. Daarom wil ik de samenleving een spiegel voorhouden. We hebben nu een keuze. Of we krijgen een heel repressieve politie, zoals je in coronatijd hebt gezien in Spanje. Daar heb je de Guardia Civil en die agenten geven je gewoon een enorm harde schop als je iets flikt. Dat zie ik de politie hier gelukkig niet doen. Zo zijn wij niet. We zijn nooit zo’n woest land geweest. Maar er moet hier wel iets veranderen.”

Voelt u zich weer comfortabel om normen te stellen? U bent die minister van die bruiloft.
,,Zeker. Ik ben de minister van de voorbeeldfunctie, dat weet ik. Ik heb over mijn bruiloft verantwoording afgelegd aan de Tweede Kamer en er is mij een boete opgelegd. En die heb ik netjes betaald. Ik heb iets gedaan dat niet mocht, en heb de prijs betaald. Maar ik vind dat nog wel iets anders dan het bekogelen van brandweerlui, boa’s en agenten met vuurwerk. Dat is van de gekke. Houd je handen thuis!”